روزنامه ایران
1396/10/25
به اختلاف نظر احترام بگذاریم
رئیس جمهوری، توسعه را با پیشرفت در علوم انسانی و اسلامی ممکن دانست و با بیان اینکه تحول در علوم انسانی با پول، سفارش و مهندسی ممکن نیست، تصریح کرد: علمی ما را به توسعه میرساند که در سرلوحه آن علوم انسانی و اسلامی باشد.به گزارش پایگاه اطلاعرسانی ریاست جمهوری، حجتالاسلام حسن روحانی روز یکشنبه در مراسم اختتامیه نهمین دوره جشنواره بینالمللی فارابی با اشاره به اینکه علم بدون نقد و تضارب آرا پیشرفت نمیکند، ضرورت به رسمیت شناختن اختلاف فکری و نظری را مورد تأکید قرار داد و اظهارداشت: به تنوع و اختلاف نظر احترام بگذاریم؛ فشار و وحدت ماشینی برای انسجام جامعه خطرناک است.
روحانی در ادامه با ابراز خشنودی از حضور در جمع فرهیختگان و نخبگان علوم انسانی و اسلامی گفت: در یک دورانی سایه مظلومیت یا نوعی محرومیت بر سر علوم انسانی و اسلامی سایه افکند. زمانی که علوم طبیعی، تجربی، مهندسی، اکتشافات و اختراعات و آثار علمی آنها به صحنه زندگی مردم آمد، زرق و برق آنها بسیاری از جوامع را تحت تأثیر قرار داد، تا جایی که فکر کردند علم یعنی فقط علم طبیعی و تجربی و مهندسی و علوم انسانی در رده دوم و سوم زندگی انسانها قرار میگیرد.
رئیس جمهوری افزود: همین تصور در ذهن جوانان ما که راهی دانشگاهها بودند، اثر گذاشت لذا جوانان مستعد دنبال علوم ریاضی و مهندسی و بعد هم علوم تجربی بودند و میگفتند جوانان بااستعداد باید به این رشتهها بروند و هر کسی که از این کاروان باز ماند، باید علوم انسانی را انتخاب کند. روحانی اظهار داشت: خوشحالم که این دوران خیلی سریع سپری شد و امروز دیگر برای کسی تردید وجود ندارد که توسعه و پیشرفت در علوم طبیعی و تجربی، بدون رشد و پیشرفت در علوم انسانی و اسلامی امکان پذیر نیست. حکمرانی شایسته است که میتواند جامعه را در مسیر درست هدایت کند. رئیس جمهوری با طرح این سؤال که حکمرانی شایسته از چه علومی نشأت میگیرد؟ تصریح کرد: مدیریت و برنامهریزی البته در همه رشتهها مهم است، اما در حکمرانی شایسته مدیریت، سیاستمداری و سیاست ورزی، اقتصاد، حقوق، جامعه شناسی و انسان شناسی جایگاه بسیار سرنوشت ساز در اداره مطلوب جامعه دارد. روحانی با بیان اینکه اگر صنعت در کنار علوم انسانی قدم برندارد، ممکن است به ضد خود تبدیل شود، خاطرنشان کرد: گروههایی که امروز در برخی کشورهای منطقه فعال هستند، شاید بیشترین استفاده را از صنعت، علوم مهندسی و سخت افزاری کردند. آنها بیشترین استفاده را از امکانات فضای مجازی کردند اما بر اساس فهم غلط از علوم انسانی و همین باعث آسیب رساندن جدی به جوامع شد. فاشیسم در قلب کشورهای غربی از کجا نشأت گرفت؛ مگر به ظاهر از علم و دانش استفاده نکرد.
به جای پول و سفارش و مهندسی، فضای آزاد به اندیشمندان بدهید
رئیس جمهوری اضافه کرد: نمونه واضح و روشن این سخن موضوع صنعت هستهای است که میتواند در بسیاری از علوم و فنون به نفع جامعه باشد، اما استفاده نادرست و غلط از آن میتواند جامعه و بشریت را به انهدام و نابودی بکشاند. اینکه رهبر معظم انقلاب ساخت، انبار کردن و استفاده از سلاحهای کشتار جمعی از جمله سلاح هستهای را حرام اعلام میکنند، یعنی دین، عقل و اخلاق و به عبارتی علوم انسانی و اسلامی باید پیشتاز دانش باشد. روحانی با تأکید بر اینکه دین و اخلاق چراغ راهنماست، اظهار داشت: شهید مطهری میگفت علم راه است و دین چراغ، اگر چراغ نباشد انسان به بیراهه میرود. در دنیای تاریک امروز بدون چراغ حتی با بهترین ابزار نمیتوانیم درست حرکت کنیم. چه بسا هر چه مثلاً اگر ماشین ما مدرنتر و سریعتر باشد، اما وقتی چراغ نداشته باشد، خطر آن در تاریکی از دوچرخه هم بیشتر است. رئیس جمهوری با بیان اینکه علمی ما را به توسعه و تجدد و تمدن واقعی میرساند که علوم انسانی و اسلامی سرلوحه آن باشد، تصریح کرد: البته این نکته را نیز باید مدنظر داشت که تحول در علوم انسانی نیز با مهندسی ممکن نیست. علوم انسانی را نمیتوان مهندسی کرد، علوم انسانی با پول پیشرفت نمیکند و با سفارش متحول نمیشود.
روحانی با طرح این سؤال که چرا در عصر ما شهید مطهریها و علامه طباطباییها دیگر نیستند؟ خاطرنشان کرد: مگر ایشان با سفارش و پول درس خواندند. به جای پول و سفارش و مهندسی، باید فضای آزاد را در اختیار اندیشمندان و دانشمندانمان قرار دهید. باید فضای نقد و انتقاد را باز بگذارید تا در آن فضا علامه طباطباییها و شهید مطهریها تربیت شوند. رئیس جمهوری گفت: باید شرایطی فراهم کنیم که در آن شرایط علم رشد و پرورش یابد، علم بدون تضارب آرا پیشرفت نمیکند. اینکه ما چارچوب قرار دهیم و بگوییم همه باید در همین چارچوب اظهارنظر کنند، بدون تضارب آرا و انتقاد، بدون بحث و رویارویی دقیق اخلاقی و علمی، علم تولید نمیشود. روحانی افزود: اندیشمندان بزرگ اسلامی ما چگونه در حوزههای علمیه ما رشد کردند و تربیت شدند. امروز شیخ انصاریها و آخوند خراسانیهای ما کجایند؟ باید فضای مناسب نقد و انتقاد ایجاد شود و اختلاف فکری و نظری را به رسمیت شناخت. عرصه تولید علم، کارخانه ماشینسازی نیست که از یک سو فلز به آن وارد کنیم و از سوی دیگر خودرو تحویل بگیریم.
فشار برای وحدت ماشینی
در جامعه خطرناک است
رئیس جمهوری با تأکید بر اینکه باید به فکر انسانها، تنوع و اختلاف نظری که در چارچوب نظریه باشد احترام بگذاریم، اظهار داشت: این اختلاف نظر میتواند برای وحدت جامعه مفید باشد در حالی که برعکس آن فشار برای وحدت ماشینی میتواند برای انسجام جامعه ما خطرناک باشد.روحانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه امروز در سطح جهان بحث ما با دنیا در بسیاری از مسائل، بحث احترام به علوم انسانی است، تصریح کرد: در همین یکی دو هفته اخیر امریکاییها در دو بخش دچار شکست بزرگ شدند. یک بخش آنجا که خواستند در برابر افکار عمومی جهان بایستند و تعهدات بینالمللی را زیرپا بگذارند. رئیس جمهوری خاطرنشان کرد: تعهدات در عرصههای داخلی و بینالمللی یا از جنس اخلاق است یا حقوق و روابط صحیح علوم انسانی؛ تلاش امریکا برای نقض این تعهدات شکست خورد. دنیا در برابر امریکا ایستاد. آنها در چند روز گذشته میخواستند تعهد بینالمللی را که در برجام دارند زمین بگذارند، اما شما صف مقابل آن را دیدید. تمام کشورهای جهان غیر از یکی دو کشور و یک رژیم منفور همه در برابر آنها یکپارچه بودند. روحانی گفت: اگر به تعهدات احترام گذاشته نشود، باید فاتحه تمدن در جامعه و جهان خوانده شود. هر چه علم و صنعت پیشرفت کند، اما اگر به مقررات بینالمللی، ارزشهای دینی و فرادینی احترام نگذاریم، اگر دولتی پیوستگی در پایبندی به تعهد دولت قبل از خود را حفظ نکند، دیگر تعهدی منعقد نمیشود. اگر این سنگ بنا را بردارید، زیربنای تعهدات و مقررات بینالمللی بهم میریزد.
رئیس جمهوری با ابراز خرسندی از ناموفق بودن حاکمیت کاخ سفید در به هم ریختن تعهدات بینالمللی، زیرپا گذاشتن وفای به عهد و ایستادگی در برابر مصوبه شورای امنیت سازمان ملل در توافق 7 کشور، گفت: این یک پیروزی بزرگ برای بشریت، اخلاق و حقوق است. روحانی با بیان اینکه در برجام موفقیتهایی به دست آوردیم که هیچگاه از بین نمیرود و هیچکس نمیتواند آنها را از بین ببرد، افزود: ما در برجام به دنیا اعلام کردیم که معضلات بزرگ و پیچیده منطقهای و بینالمللی با میز مذاکره قابل حل است و این از بین نرفته و تا همیشه تاریخ پابرجا خواهد بود. رئیس جمهوری اظهار داشت: ما ثابت کردیم که پای میز مذاکره گره کور بینالمللی قابل باز شدن است و ثابت کردیم که ایران راستگو و دشمنانمان دروغ میگویند و ایران هیچگاه بهدنبال سلاح هستهای نبوده و نیست و این در مذاکرات و تمام بازرسیها به اثبات رسید و آژانس بینالمللی انرژی اتمی به اجماع آراء آن را تأیید و ثابت کرد. روحانی افزود: اینکه آژانس، پیامدی را بهعنوان یک پرونده پیچیده فنی و بینالمللی خاتمه یافته اعلام میکند به معنای آن است که ایران راست گفته و معاندان دروغ گفتند و این پیروزی همیشگی خواهد بود. رئیس جمهوری با اشاره به اینکه در برجام کاری کردیم که جهان فهمید که ایران حق دارد تحقیق و توسعه هستهای خود را ادامه دهد، گفت: این موضوعی بود که پیش از آن بهدلیل آنچه تخلف از سوی ایران میدانستند ایران را از این حق منع میکردند، اما بواسطه مذاکرات همه کشورها و قطعنامه سازمان ملل اعتراف کرد که ایران حق دارد تحقیق و توسعه را ادامه دهد و این پیروزی از بین نرفته و قابل خدشه نیست. روحانی با بیان اینکه برخی انگار هنوز همه ابعاد برجام را لمس نکردند، خاطرنشان کرد: برجام یک آثار دائمی دارد که تا قیامت باقی خواهد ماند و هیچوقت از بین نمیرود و یک آثاری دارد که ممکن است بماند یا نماند.رئیس جمهوری تصریح کرد: از زمان اجرای برجام در 26 دی 1394 درآمد نفتی و میعانات ما دو برابر شده و این قابل بازگشت نیست. همچنین صدها مورد سرمایهگذاری خارجی وارد کردیم و این سرمایهها در خاک ایران به کارخانه، بنگاه اقتصادی، نیروگاه، بندر و لوموکوتیو و هواپیما تبدیل شده و قابل بازگشت نیستند. روحانی با تأکید بر اینکه علم حقوق و سیاست توانست در مذاکرات سخت بینالمللی برای ملت ایران این موفقیت را به همراه آورد، افزود: علوم انسانی میتواند سرنوشت یک جامعه را تغییر دهد، البته این بدان معنا نیست که ارزش سایر علوم کمتر است، اما سرمایه علوم هم برای مادیت و هم معنویت، علوم انسانی است. رئیس جمهوری با اشاره به اینکه باید استعدادها را تشویق و محیط دانشگاه و تحقیقات را آزاد بگذاریم، گفت: علوم انسانی باید جامعه را هدایت کند و این در حالی است که ما تصور میکنیم، چند نفر در یک اتاق باید علوم انسانی را هدایت کنند در حالی که علوم انسانی هدایتگر جامعه است. روحانی با بیان اینکه علوم انسانی در جامعه آزاد و همراه با نقد و انتقاد و بحث و مباحثه رشد میکند، اظهار داشت: علوم انسانی باعث شده که امروز میبینیم سرنوشت کشور در شرایط دیگری قرار دارد.
دلیل ناکامی ترامپ
رئیس جمهوری افزود: دیپلماتهای ما قراردادی را نوشته و منعقد کردند که هر چند ممکن است نقایصی داشته باشد، اما قراردادی است که بواسطه آن بیش از یکسال است که ترامپ بهدنبال بر هم زدن آن بوده و تا امروز موفق به این کار نشده است و این به معنای استحکام قرارداد و پیروزی تعهدات بینالمللی و حقوق بر دیکتاتوری است. روحانی تصریح کرد: امریکاییها نتوانستند با استکبار، دیکتاتوری و خودبزرگبینی افکار عمومی جهان را زیر پا بگذارند و این یک شکست بزرگ برای آنان و موفقیتی ارزشمند برای علوم انسانی، اندیشمندان و ملت ایران است. رئیس جمهوری شکست دوم امریکاییها را در مداخله آنها در مسائل داخلی ایران دانست و با اشاره به اعتراضات اخیر در کشور، گفت: عدهای در خیابانها، به حق یا ناحق اعتراض کردند، اما من خواهش میکنم که به همه مردم احترام بگذاریم و اگر در این میان، افرادی هم از جایی تحریک شده و با قصد و نیت جاسوسی از این اعتراضات سوءاستفاده کردند، اجازه دهیم تا در یک دادگاه صالح ثابت شود.
چرا به مردم توهین میکنید؟
روحانی با اشاره به برخی تعابیر درباره معترضان گفت: هرکس حرف میزند یا اعتراضی میکند، یا «خس و خاشاک» است یا «گاو یا گوساله»و یا «آشغال»؟ این چه طرز حرف زدن است؟ چرا توهین کرده و بیادبانه با جامعه برخورد میکنیم؟ عدهای آمدهاند و اعتراض داشتند و برخی هم از این اعتراضها سوءاستفاده کردند. اما نباید همه را به یک چوب برانیم، بلکه باید دقیق سخن بگوییم، بخصوص در تریبونهای مقدس دقیقتر حرف بزنیم چرا که ملت ما ملت بزرگی هستند. رئیس جمهوری ادامه داد: اعتراضی در کشور بود که نیروهای امنیتی بخوبی آن را اداره کرده و ماجرا تمام شد. اما از امروز کار شروع شده و باید جامعهشناسان و روانشناسان اجتماعی و کسانی که در علوم انسانی و اسلامی فعال هستند وقایع اخیر را مورد تحلیل و بررسی قرار دهند. روحانی تأکید کرد: اگر خدای ناکرده روزی ارزشهای دینی و ملی ما نزد جوانان کمرنگ شود، ما مقصریم، چرا که عهدهدار این مسئولیت هستیم.
رئیس جمهوری با بیان اینکه علوم انسانی باید مسائل را تجزیه و تحلیل کند، گفت: نباید واقعیتها را زیرپا گذاشت؛ شمال و جنوب با قطبنما مشخص میشود و اگر نخواهیم به قطبنما نگاه کنیم شمال و جنوب عوض نمیشود. روحانی ادامه داد: علوم انسانی قطبنمای جامعه ما و مسائل اجتماعی است که باید به آن نگاه و از آن استفاده کرد. رئیس جمهوری خاطرنشان کرد: شمال و جنوب با شعار تغییر نمیکند و باید اجازه دهیم جامعه ما در مسیر تحول درست حرکت کند. روحانی افزود: امروز خوشبختانه در مقطعی قرار داریم که جامعه ارزش علوم انسانی را بخوبی میداند.
رئیس جمهوری با اشاره به نقش علوم انسانی در اقتصاد، سیاست و شیوه حکمرانی، خاطرنشان کرد: حتی در بسیاری از موضوعات و مسائلی که بهظاهر ارتباطی با علوم انسانی ندارد، فرهنگ، بهعنوان زیربنایی مهم در تمام حرکتهای اجتماعی است. روحانی اظهار داشت: ممکن است علم پزشکی در تقسیمبندیها جزو علوم تجربی باشد، اما در عمل ارتباط پزشک با بیمار و اعتماد بیمار به پزشک و شیوه سخن گفتن پزشک با بیمار بهتر از تیغ جراحی عمل میکند؛ جسم و روح ما در هم تأثیرگذار است. رئیس جمهوری با تأکید بر اینکه علوم انسانی، جایگاه بسیار ارزشمندی دارد، گفت: اصلاح نظام اداری برنامهریزی درست برای کشور، اصلاح بانکها و تحول در جامعه و فرهنگ با علوم انسانی، امکان تحقق خواهد داشت.
فرهنگ استفاده از فضای مجازی
با فیلتر درست نمیشود
روحانی افزود: اگر میخواهیم فضای مجازی برای جامعه ما مفید باشد، باید فرهنگ استفاده صحیح از آن را به نسل جوان آموزش دهیم و با فیلتر کردن درست نمیشود. رئیس جمهوری اظهار داشت: در زمان رژیم گذشته روزی میخواستند هیچکس به رادیو گوش ندهد و مدام روی آن پارازیت میانداختند اما این جلوگیری فایدهای نداشت؛ روزی دیگر گفتیم که ماهواره ممنوع است اما آیا از زمانی که ممنوع شد هیچکس ماهواره در اختیار ندارد و روزی هم گفتیم که فضای مجازی بد است اما آیا درست شد؟
مردم بیشتر از ما میفهمند
روحانی تصریح کرد: مردم بیش از ما یا اگر خیلی مستکبر باشیم به اندازه ما میفهمند؛ نباید خود را بزرگ و بلند فرض کنیم، چرا که مردم و کشور ما فرهیخته و بزرگ هستند. باید با مردم تعامل کنیم و به آنها بیاموزیم که از این ابزار چگونه استفاده کنند، کما اینکه از هر وسیلهای بدرستی استفاده نشود، خطرناک خواهد بود. رئیس جمهوری ادامه داد: هر وسیله و امکاناتی نیاز به فرهنگ استفاده درست از آن ابزار را دارد و علوم انسانی باید به میدان آمده و شیوههای استفاده صحیح را آموزش دهد. روحانی با بیان اینکه باید جامعه را به نقطهای برسانیم که مطلوب مردم و عقل و شرع باشد، گفت: شرع و عقل از مردم، جامعه و فطرت اجتماعی جدا نبوده و در کنار هم هستند.
رئیس جمهوری تصریح کرد: خوشبختانه امریکاییها هم در موضوع داخلی ایران و هم در برجام شکست خوردند و ملت ایران در هر دو مرحله پیروز بوده است، باید این پیروزیها را قدر بدانیم تا در سایه وحدت و اتحاد بتوانیم ایرانی آبادتر و سرافرازتر داشته باشیم. در ابتدای این مراسم نیز روحانی از 18نفر از برگزیدگان داخلی و خارجی این جشنواره در دو بخش بزرگسال و جوان و در گروههای علمی تاریخ، جغرافیا و باستان شناسی، حقوق، زبان و ادبیات، علوم اجتماعی و ارتباطات، علوم اقتصادی، مدیریت و حسابداری و علوم سیاسی، روابط بینالملل و مطالعات منطقهای با اهدای لوح، قدردانی کرد.
پربازدیدترینهای روزنامه ها